Müzik ve sinema her zaman birbirlerini beslemiş ve kalıcılıklarını ittifaklarıyla sağlamıştır. Bir başka deyişle ne filmlerin size enjekte ettiği şarkıları kolay kolay unutursunuz, ne de fondaki müziğin vuruculaştırdığı sahneleri. Yeşilçam film müzikleri konusunda her dönemin ayrı ayrı incelenmesi gerekir. Bu müzikler dönemin algısı, sanat görüşü ve sinemacının vermek istediği ruhu yansıtır.

Kabaca dönem filmlerini özetlemek gerekirse; Ferdi Tayfur, Orhan Gencebay, Ümit Besen, daha sonra çocuk yıldızların yetiştiği Küçük Emrah, Küçük Ceylanlı bol arabesk soslu dram filmler, darbe sonrası toplumuna yönelik sıfır politika içeren Gırgıriye serisi ve benzeri güldürüler, İlyas Salman, Şener Şen ve Kemal Sunal gibi sanatçıların toplumsal komedileri, seksenlerin ikinci yarısı ortaya çıkan entelektüel kadın imajlı Müjde Ar, Nur Sürer, Hale Soygazi’li geniş kitlelere hitap etmeyen filmler ve son olarak benim bu yazımda üzerinde duracağım Banu Alkan, Serpil Çakmaklı ve Ahu Tuğba gibi dönemin kadın starlarının etrafında dönen, kötü yola düşmeli, şuh pozlu, bir sahnesinde mutlaka Nuri Alço gibi erkeklerin arz-ı endam ettiği filmler vardır.

Basit bir isim benzerliğinden yola çıkarak bu iki Lübnanlı sanatçıdan birlikte bahsetmek istedim bu hafta. Ortadoğu’nun en güzel ülkelerinden biri olan, bin bir gece masallarına konu olabilecek Lübnan’ı bu iki kadın sanatçısının sesinden dinleyin.

Feyruz, sadece ülkesi Lübnan’da değil tüm Arap coğrafyasında en çok tanınan ve saygı duyulan sanatçıların başında gelir. Bugün 79 yaşında olan Feyruz, ülke tarihinin bir aynası niteliğinde. Yıllarca süren Lübnan iç savaşında ülkesini terk etmemiş ve ülkenin tüm taraflarını birleştiren bir ikon olmaya devam etmiş. Ülkesinin sahip olduğu müzikal birikimi ve Arapçanın şiirselliğini Batı müziği ile sentezleyerek ortaya özgün bir müziğin çıkmasını sağlamış. Yetmişli yıllardan beri dünyanın dört bir yanında verdiği konserlerle açtığı yolda Ortadoğu müziği dünyanın tanıdığı bir müzik haline gelmiştir. Kendisi her ne kadar Klasik Arap Müziği ve pop tarzı şarkılarıyla bilinse de mensubu olduğu kadim Arap Ortodoks kilisesinden ilahiler de okumuştur. 

​Hindistan’dan Avrupa’ya Ortaçağda yayılan Romanlar tarih boyunca ayrımcılığa uğramış, zor şartlarda yaşamaya mahkûm edilmişler. Bu tarihsel ötekileştirilme hali onları acılarını ve mutluluklarını sanata, özellikle dansa ve müziğe dökmeye yönlendirmiş. Bu yazım için bir tarama yapmaya kalktığımda Avrupa ve Ortadoğu’da hemen hemen her ülkede Romanların müzik hayatında söz sahibi olduklarını gördüm. Marjinalleşme ve Romanların doğuştan sahip olduğu yetenekler birleşince ortaya Dünya’daki en özgün müziklerden biri çıkıyor. Kendi sevdiklerimden bir seçki hazırlasam da adını burada zikretmediğim nice Roman sanatçı için katkılarınızı bekliyorum. Zaten Roman müziği bir başlık altına sığacak gibi bir şey değil.

Geçen haftaki Boney M yazısıyla disko dönemine bir giriş yapmış olduk. Bu haftaki yıldızımız Fransız Popunun atası sayılacak bir isim: Claude François! Türkiye’de pek tanınmasa da Eurodisco döneminin 10 üzerinden 10 verilecek sanatçılarından. 60’lı yıllarda girdiği müzik piyasasına 1978 yılında hayatını kaybedene dek sayısız hit kazandırmış bir müzik dehası, şarkı sözü yazarı ve özellikle yetmişli yıllardaki performanslarında da görüleceği üzere bir dans delisi.

Gençlik yıllarındaki romantik Fransız şarkıları ve Amerikan rock and roll dönemi yetmişli yıllarda yerini dans müziğine bırakıyor. “Hayatın Gudubetliğine Karşı - Bölüm 2” olarak kendisini seçmemin sebebi bu. Yanardönerli takım elbiseler, yetmişli yılların kendine has dans figürleri ve olmazsa olmazlardan seksi dansçılar…

Aranjman kelimesinin Türk Popuna damgasını vurduğu yetmişlerde, bilindiği üzere yabancı şarkıların üzerine Türkçe sözler yapıştırılıp dönemin starlarına bu şarkılar söylettirilirdi. Tartışmasız bunun en başarılı temsilcileri Fikret Şeneş ve Ajda Pekkan ikilisidir. Başta İtalyanca ve Fransızca olmak üzere pek çok dilden şarkı yeni adlarla Türk Pop müziğine kazandırıldı. İsrail müziği de bu ilham kaynaklarından biri olarak karşımıza çıkıyor. İşte bu yazıda Nilüfer’in Başıma Gelenler’i, Şenay’ın Sev Kardeşim’i ve Yasemin Kumral’ın Bim Bam Bom’unun kaynağı olan İlanit’i tanıtmak istiyorum.

Türkiye’nin Ajda’sı varsa Rusya’nın da Alla’sı var diyerek Alla Pugacheva’nın kim olduğuna dair bir girizgâh yapayım dedim.  Bugün 66 yaşında olan Alla, Sovyetler Birliği ve Rusya tarihinin gelmiş geçmiş en büyük divası. Defalarca kez devlet nişanıyla ödüllendirilmiş, demir perde zamanından günümüze Doğu Almanya’dan Orta Asya’ya kadar bir alanda hüküm sürmüş. Komünist Rusya fobisiyle Türkiye, Sovyetlerde üretilen müzikten ve Alla’dan habersiz kalmış. Mezzosopranoluğunun yanı sıra sahnedeki devleşen performansıyla müzikle ilgilenen herkesin kulak kabartması gereken bir kişilik.

Sovyet döneminde insanlar için bir mutluluk ve esin kaynağı olan Pugacheva’nın repertuarı tipik aşk şarkılarının ötesinde yaşamın her alanına dokunur. Eserleri arasında belki de en bilineni olan Million Alyh Roz (Milyon tane kırmızı gül) da Gürcü bir ressamın bir Fransız aktrisine karşı duyduğu aşkına karşılık alabilmek için önüne bir milyon gül sermesini ve hüsrana uğramasını konu eder. 1983 senesinden…

Ajda Pekkan ve Emel Sayın ikilisinin Humeyni öncesi İran’ında taş üstünde taş bırakmadıklarını biliyor muydunuz? Ezeli ve ebedi güzel olan bu hatunların bir de yetmişlerdeki halleriyle İran çöllerinde serap etkisi yarattıklarını söylemek yerinde sanırım. İran seferlerinde tartışılmaz birincilik Emel Sayın’da. 3 kere gelip gittiği İran’ı kapı komşusu yapmış, üstüne oranın jönlerinden Iraj Ghaderi’yle Tahran-İstanbul arası bir aşkı konu alan 1977 tarihli Acı Hatıralar filmini çevirmiş. Farsça şarkıları ezberlemesi ve yazılı basındaki birbirinden afet-i devran halleriyle İran halkının gönlündeki tahtını perçinlemiş. Bu yoğun ilgi Şah Pehlevi’nin ilgisini çekmiş ve kendisiyle tanışmak istemiş. Türk müziğinin bir nevi dışa açılımı olarak adlandırılabilecek bu dönemde Emel Sayın’ın rolü oldukça önemli.